Trương Chí Dũng, Giám đốc R&D, công ty Le&Associates
Trên Internet có kể một câu chuyện ngắn, tôi xin tóm tắt như sau: Vào một buổi sáng tháng giêng lạnh giá, có một người đàn ông ngồi tại ga tàu điện ngầm ở Washington DC và chơi vĩ cầm. Ông chơi liền một mạch 6 bài của Bach.
Lúc đó là giờ cao điểm và có hàng ngàn người đi qua ga, hầu hết là đang trên đường đến sở làm. Ba phút trôi qua. Một người đàn ông trung niên thấy người nghệ sĩ đang chơi đàn. Ông ta đi chậm bước, dừng lại một vài giây, rồi sau đó vội vã đi tiếp theo lịch trình của mình.
Một phút sau, người nghệ sĩ nhận được đồng đô la đầu tiên của mình: một người phụ nữ ném tiền cho ông, chân vẫn không ngừng bước đi.
Vài phút sau đó, một người khác dừng lại lắng nghe, rồi nhìn đồng hồ và tiếp tục đi. Hình như ông ta sợ trễ giờ làm. Trong số những người chú ý nhiều nhất, có một bé trai khoảng 3 tuổi. Người mẹ luôn dõi mắt theo, thúc cậu nhanh chân lên, nhưng cậu bé quyết định dừng lại xem người nghệ sĩ vĩ cầm biểu diễn trước đã.
Nhưng cuối cùng nỗ lực của người mẹ đã thắng, và cậu bé phải đi tiếp, mặc dù vẫn ngoái đầu nhìn lại, đầy luyến tiếc.
Mọi đứa trẻ đi ngang qua sau đó có vẻ cũng giống như vậy, dù không ai bảo ai chuyện này. Cuối cùng, người nghệ sĩ vĩ nhận được tất cả 32 đô la và lặng lẽ ra về, không kèm theo tiếng vỗ tay táng thưởng nào.
Không ai biết rằng người đàn ông đó chính là nghệ sĩ vĩ cầm Joshua Bell, từng nhận giải Grammy. Chỉ trước đó hai ngày, lúc anh biểu diễn ở Boston thì giá vé bình quân vào xem là 100 đô la.
Đây thực ra là một nghiên cứu được tờ Washington Post thực hiện để nghiên cứu xem trong xã hội, khẩu vị, nhận thức và mức độ ưu tiên của mọi người ra sao. Một trong những kết luận được rút ra sau “sự cố” này là: “Nếu chúng ta không có một chút thời gian để dừng lại và lắng nghe một trong những nhạc sĩ tốt nhất trên thế giới chơi vĩ cầm, thì những việc khác của chúng ta sẽ ra sao đây?”.
Quay lại về đề tài môi trường làm việc nơi văn phòng. Sau khi đọc câu chuyện trên, tôi có một thắc mắc nhỏ: “Những người đang đi làm trong câu chuyện kia có vẻ thiếu thời gian, do vậy nên họ thờ ơ với nghệ thuật, hay do họ có mức độ ưu tiên về thời gian khác nhau cho nghệ thuật?
Có thể các bạn sẽ có nhiều câu trả lời khác nhau, nhưng tôi xin thử trả lời như sau: Dù làm việc gì, ở cương vị nào thì hằng ngày, khi đi làm, mọi người luôn có xu hướng giành ưu tiên cao độ cho công việc trong một khung thời gian làm việc cụ thể. Khi đó họ đành hy sinh những tiết mục khác – tuy hấp dẫn, nhưng không xuất hiện đúng lúc, chẳng hạn như chuyện người danh cầm chơi nhạc vào thời điểm mọi người đang vội vã đi đến sở làm.
Ngược lại, ngoài giờ làm việc thì họ có thể bỏ ra một khoản tiền rất lớn để hưởng thụ theo đúng ý của mình, mà trong câu chuyện ở trên là thưởng thức tiếng vĩ cầm của Joshue Bell trong nhà hát ở Boston.
Có vẻ như việc xác định ưu tiên luôn là một vấn đề nền tảng, chi phối sự thành công của người đi làm. Với trẻ con thì khác hẳn. Thì giờ của chúng có vẻ dư thừa, nhưng vẫn không được dừng lại thưởng thức phần biểu diễn nghệ thuật mà chúng thèm thuồng.
Phải chăng là do những đứa trẻ chưa biết đặt ưu tiên, hay ưu tiên của chúng bị người lớn điều chỉnh để thuận tiện cho họ. Dù sao thì, cảnh những đứa trẻ vừa bị người lớn lôi đi, vừa quay lại tiếc nuối nhìn người nghệ sĩ vĩ cầm cũng phần nào nói lên điều này. Khi các văn phòng chuyển từ lối làm việc truyền thống sang làm việc trong môi trường máy tính, và đặc biệt là môi trường Internet, thì có vẻ mức độ “ưu tiên” về thời gian trở nên rối loạn. Việc điều chỉnh những ưu tiên cá nhân của nhân viên khi đang làm việc, và cả những nhu cầu khác của họ vẫn chưa được nghiên cứu và làm rõ.
Vì thế nên khi nhân viên ngồi trước màn hình máy tính, rất khó xác định ranh giới giữa việc họ đang làm việc cật lực hay đang sử dụng cho nhu cầu giải trí. Phải chăng khi môi trường làm việc thay đổi thì các quy ước, tiêu chuẩn, quy chế cũng phải được điều chỉnh cho phù hợp? Và phải chăng giá trị công việc, do đó, đã đến lúc cần phải được tính toán lại?
